شهرستان نائین وسیعترین شهرستان استان اصفهان و یکی از بزرگترین شهرستانهای ایران است. نایین از شهرهای ایران باستان و یکی از ولایتهای پنجگانه استان (کوره) فارس، یعنی پایتخت هخامنشیان بوده است.
نائین شهری تاریخی در استان اصفهان است. از اصفهان که ۱۴۰ کیلومتر به سمت شرق حرکت کنید، به نایین میرسید. نایین از غرب با اصفهان، از شرق با خور و بیابانک، از شمال با اردستان و از جنوب با یزد همسایه است.
بنای این شهر که در حد فاصل استانهای اصفهان و یزد قرار دارد به دورهی پیش از اسلام بازمیگردد و در دورههای مختلف این منطقه از ایران، نقش بسزایی داشته است. فرهنگ مردم، گویش محلی، نوشتههای مورخین و جغرافینویسان قدیم و همچنین بناهای تاریخی همچون عمارتها و مساجد، همگی شاهدی بر این ادعا هستند که پیشینهی این شهر به دوران باستان باز میگردد.
نايين از شهرهای باستانی ایران و يکي از ولایتهای پنجگانهی استان(کوره) فارس، يعني پايتخت هخامنشيان بوده است. در قرن پنجم هجری قمری نايين مانند ساير شهرهای استان اصفهان مورد توجه قرار گرفت و در زمان حکومت سلطان محمد خدابنده(الجايتو) و غازانخان در نايين آثار با ارزشی همچون مسجد بابا عبدالله، عمارت امامزاده سلطان سيدعلی و مناره مسجد جامع اين شهر ساخته شد. در اوايل قرن دهم هجری قمری، سران آققويونلو در حوالی نايين با يکديگر به ستيز برخاستند که پس از آن شهر آسیب بسیاری دید اما در دورۀ صفويه نايين دوباره رونق يافت. دراين دوره، باروی شهر مرمت شد و بناهای جديدی ساخته شد. با سقوط اصفهان به دست افغانها (در سال ۱۳۵ ه.ق) شهر نايين که بر سر راه سربازان مهاجم قرارداشت، آسیب زیادی دید اما بر اثر مقاومت مردم نايين، شهر از دست مهاجمان در امان ماند.
عمارتها و بناهای تاریخی بسیاری در شهر نایین وجود دارد که هر کدام قصه خود را برای ما بازگو میکنند. بافت شهر نایین امروزه به دو بخش قدیم و جدید تقسیم میشود. از جملهی آثار تاریخی دیدنی شهر نایین میتوان به «بازار تاریخی نایین»، «نارینقلعه»، «قلعه آشورگاه»، «خانهی فاطمی»، «خانهی پیرنیا» و آبانبارها و کاروانسراهای این شهر اشاره کرد. گفتن این نکته نیز ضروری است که «هتل انار نایین» یک خانهی ۴۰۰ ساله است که در دل بافت تاریخی این شهر قرار دارد.
نایین آب و هوایی کویری دارد و به همین دلیل اختلاف درجه حرارت شب و روز در فصول سال کاملاً محسوس است. بارندگی در نایین بسیار کم است و تابستانهایش طولانی و بدون باران است.
بخش عمده شهرستان نایین سرزمینی کویری است که یکی از زیباترین جاذبههای طبیعی این شهرستان محسوب میشود. در جای جای کویر تپههای بزرگی از ریگ پدید آمده که هر یک به نامی شهرت دارد. از این جمله آنها ریگ جن است که یکی اززیباترین و در عین حال خطرناکترین مناطق کویری ایران است. همچنین صحنههای زیبا و چشمنواز سراب از جلوههای بدیعی است که تنها در این مناطق کویری میتوان یافت.
یکی از مشهورترین صنایع نایین، «فرش نایین» است. فرشی که به کیفیت بالا و ظرافت بافتش شناخته میشود. ساختار فرش نائین به شکلی است که دارای دو پود است. فرشهای نایین از نظر بافت بسیار دقیقاند و نقایص بافت مانند کجی، سره، نزدن پود، دو دست شدن، چندرنگی و غلطبافی در آنها بسیار کم دیده میشود. فرشهای نائین با گره سنه بافته میشوند و تعداد گرهها در این فرش از سیصد هزار تا یک میلیون گره در هر متر مربع متغیر است.
یکی از مشخصههای هویتی فرش نایین، رنگآمیزی آن است. در تهیه این فرشها عموماً از رنگهای طبیعی و گیاهی که به دست رنگرزان ماهر ساخته میشود، بهره میگیرند. عمدهی رنگآمیزی فرشهای نائین، روشن و مات است که همراه با نقوشی متراکم و پر از پیچشهای سنتی بهکار برده میشود. ترکیبی که فضا و حس و حال رویاگونهای به فرش نائین میدهد.
نایین - خیابان امام خمینی - خیابان دکتر طبا - نبش میدان عزیزخان (پورهاشمی) - هتل سنتی انار.